Του Αι Γιαννιού σήμερα και πέρα από τους φίλους που μου έρχονται στο μυαλό για να τους ευχηθώ μου έρχονται και οι αμέτρητες παροιμίες που η λαική σοφία έπλασε.
Τί σημαίνει η λέξη παροιμιά και από κρατάει η σκούφια της;Ας προσπαθήσω να κάνω μια ετυμολογία της λέξης από μια σύντομη έρευνα που έκανα στα κιτάπια μου αλλά φυσικά και στον πολύτιμο φίλο μου, το διαδίκτυο.
Παροιμία σύμφωνα με το Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης του Ιωάννη Σταματάκου σημαίνει το ρητόν, το γνωμικόν. Προέρχεται από το επίθετο πάροιμος ( παρά +οἶμος ), ο παρά την ὁδόν εὑρισκὀμενος, ὁ γείτων.Στην αρχαία Ελλάδα συνήθιζαν να γράφουν σύντομα μηνύματα με οδηγίες , συνθήματα και παραγγέλματα προς τους πολίτες σε μαρμάρινες στήλες"Ερμάς ( προτομές του Ερμού )"που τοποθετούσαν "παρ΄οιμον "στο δρόμο.
Οι παροιμίες καιοι παροιμιώδεις εκφράσεις αποτελούν μέρος του λαογραφικού θησαυρού μας που μέσα σε λίγες λέξεις αποδίδουν τη λαική σοφία και ιστορία. Παραδόθηκαν από γενιά σε γενιά στο διάβα του χρόνου με τον προφορικό λόγο. Είναι λακωνικές και γλαφυρές φράσεις της ντοπιολαλιάς μας που περιγράφουν τη θετική ή την αρνητική πλευρά της ζωής , τις ανθρώπινες σχέσεις τις συνήθειες και τις ανάγκες.
Ο Γιάννης τώρα σαν όνομα έχει την τιμητική του ανάμεσα στις τόσες παροιμίες του τόπου μας. Παραθέτω ορισμένες. ( Όσες μπορώ να θυμηθώ )Μπορείτε βέβαια να συμπληρώσετε όποιες τυχόν έχω παραλείψει:
Όχι Γιάννης, Γιαννάκης
Σπίτι χωρίς Γιάννη, προκοπή δεν κάνει.
Ακόμα δεν τον είδαμε και Γιάννη τον εβγάλαμε
Τί κάνεις Γιάννη ;Κουκιά σπέρνω.
Σαρανταπέντε Γιάννηδες ενός κοκκόρου γνώση
Να σε κάψω Γιάννη , να σε αλείψω λάδι( ή μέλι )
Γιάννης Κερνάει , Γιάννης πίνει.
Τί έχεις Γιάννη τί είχα πάντα
Φοβάται ο Γιάννης το θερίο κια το θεριό το Γιάννη
Πότε ο Γιαννης δεν μπορει , πότε ο κωλος του πονεί...
Αν είχαν οι Γιάννηδες γνώση, μας δάνειζαν καμπόση!!
Και πού οφείλεταί αυτή η πληθώρα παροιμιών με αυτό το όνομα ;Μάλλον διότι είναι ιδιαίτερα κοινό και κατά πάσα πιθανότητα το πιο κοινό ελληνικό όνομα.
Και για το κλείσιμο παραθέτω μια ιστορία για το πως προήλθε η παροιμία Γιάννης κερνάει , Γιάννης πίνει που βρήκα τυχαία σε ένα Blog.
Ανάμεσα στα παλικάρια του Κολοκοτρώνη,ξεχώριζε ένας Τριπολιτσιώτης,ο Γιάννης Θύμιουλας,ο οποίος είχε καταπληκτικές διαστάσεις...Ήταν δύο μέτρα ψηλός,παχύς και με το ένα του χέρι μπορούσε να σηκώσει άλογο στον αέρα..! Ο Θύμιουλας έτρωγε στην καθησιά του ένα ολόκληρο αρνί,αλλά και πάλι πεινασμένος ήταν! Επίσης έπινε και πάρα πολύ...Παρ' όλα αυτά όμως,ήταν εξαιρετικά ευκίνητος,δεν λογάριαζε τον κίνδυνο κι όταν έβγαινε στο πεδίο της μάχης,μόνο που τον έβλεπαν οι Τούρκοι,τρέπονταν σε φυγή. Πολλοί καπεταναίοι μάλιστα,όταν ήθελαν να κάνουν κάποια τολμηρή επιχείρησι,ζητούσαν από τον Κολοκοτρώνη να τους τον δανείσει..!
Κάποτε ο Θύμιουλας πολιορκήθηκε και εγκλωβίστηκε σε μια σπηλιά μαζί με άλλους πέντε συντρόφους του. Η πολιορκία κράτησε περίπου τρεις μέρες. Στο διάστημα αυτό τα τρόφιμα τελείωσαν και ο Θύμιουλας άρχισε να υποφέρει..! Στο τέλος βλέποντας ότι δεν υπήρχε άλλη λύση,αποφάσισε να κάνει μια ηρωική εξόρμηση, που ισοδυναμούσε με αυτοκτονία. Αρπάζει το χατζάρι,βγαίνει από τη σπηλιά με απίστευτη ταχύτητα και αρχίζει να τρέχει ανάμεσα στους πολιορκητές χτυπώντας δεξιά κι αριστερά.
Οι εχθροί σάστισαν,τρόμαξαν και πολλοί το έβαλαν στα πόδια..! Έτσι γλύτωσε ο Θύμιουλας αλλά και όλοι οι υπόλοιποι σύντροφοί του! Κατέβηκαν τότε σε ένα χωριό,έσφαξαν τρία αρνιά και τα σούβλισαν. Ύστερα παρήγγειλε κι ένα βαρελάκι κρασί κι έπεσε με τα μούτρα στο φαγοπότι...Φυσικά όποιος Χριστιανός περνούσε εκείνη τη στιγμή από εκεί,τον φώναζε για να τον κεράσει...
Πάνω στην ώρα έφτασε και ο Κολοκοτρώνης και ρώτησε να μάθει τί συμβαίνει και ποιος γλεντάει...
Κι ο προεστός του χωριού είπε τη γνωστή φράσι...: ''Γιάννης κερνάει,Γιάννης πίνει...''
Υπάρχουν και άλλοι που υποστηρίζουν ότι η φράση είναι και πιο παλιά ακόμη,αλλά σε εμάς έμεινε από αυτό το περιστατικό...
Χρόνια Πολλά σας Γιάννηδες Και Καλά!!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου