«..Στης μοναξιάς το άβατο θηρίο Βαρκάρης την περίμενε σε έρημο γιαλό…»
Ηλίας Κατσούλης
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Η Σαπφώ Νοταρά γεννήθηκε το 1907 στη Βίσσανη των Ιωαννίνων. Ήταν το μικρότερο από τα τρία παιδιά της οικογένειας Χανδάνου. Η μητέρα της ήταν δασκάλα, και ο πατέρας της έμπορος. Από τη μητέρα της πήρε την αγάπη για τη μόρφωση. Ο πατέρας της πέθανε νέος, η μητέρα της ξαναπαντρεύτηκε και η οικογένεια μετακόμισε στο Ηράκλειο. Αυτή η αλλαγή στη ζωή της πρέπει να την επηρέασε πολύ, όπως λένε φίλοι και συνάδελφοι της, γιατί σχεδόν ποτέ δεν μιλούσε για τα παιδικά της χρόνια.
Τελείωσε το πανεπιστήμιο –από τις λίγες γυναίκες τότε-, τη Βιομηχανική Σχολή. Ήταν ένα πλάσμα με χάρη και σπουδές κλασικού χορού. Όπως λένε συνάδελφοί της που τη γνώρισαν τότε, κάτω από τα φαρδιά ρούχα που συνήθιζε να φοράει, έκρυβε ένα καλλίγραμμο σώμα.
Δούλευε στην Τράπεζα και ξαφνικά αποφάσισε να βγει στο θέατρο. Σπούδασε στην Επαγγελματική Σχολή Θεάτρου (αργότερα «Εθνικό) και στη δραματική σχολή του Πειραϊκού συνδέσμου, όπου και αρίστευσε. Η Σχολή βρισκόταν στην οδό Νοταρά και από κει εμπνεύστηκε και άλλαξε το επίθετό της
Εμφανίζεται το 1934 με το «Ελεύθερο Θέατρο» που λειτούργησε στην «Αίθουσα Ένωσης Κυριών» και στο «Θέατρο Χριστιανικής Ενώσεως», με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Μάνο Κατράκη, παίζοντας Τολστόι, Ονέ κ.α. Το 1939 τη συναντούμε στο θίασο Κατερίνας (Ανδρεάδη)
~~~~~.
Σε μια περιοδεία της με το θέατρο βρέθηκε στην Αλεξάνδρεια. Εκεί δέχτηκε πρόταση γάμου από έναν εργοστασιάρχη, που την είχε ερωτευτεί παράφορα. Παρόλο που φίλοι και γνωστοί μιλούσαν για μεγάλη ευκαιρία, η ίδια τον χαρακτήρισε «Φρανκενστάιν» και απέρριψε την πρόταση. Ο υποψήφιος γαμπρός ήταν ευκατάστατος και θα μπορούσε να βοηθήσει τη Σαπφώ να απογειωθεί επαγγελματικά. Εκείνη όμως δεν τον άντεχε και απέστρεφε το βλέμμα της από το άσχημο πρόσωπό του. Έλεγε πως αν δεχόταν την πρόταση, θα ήταν σαν να πουλάει την ψυχή της για την καριέρα και έτσι ο δεσμός με τον Αλεξανδρινό έληξε πριν καν αρχίσει.
~~~~~
Η Σαπφώ Νοταρά ήταν φειδωλή στις κουβέντες για την προσωπική της ζωή. Μόνο όσοι την ήξεραν καλά, γνώριζαν για τον μοναδικό μεγάλο έρωτα της, έναν νεαρό αντάρτη. Ήταν μια φλογερή σχέση, που τελείωσε νωρίς γιατί ο νεαρός έφυγε για το βουνό και αργότερα συνελήφθη, με αποτέλεσμα η Σαπφώ να χάσει για πάντα τα ίχνη του. Τελικά η αγαπημένη κωμικός δεν παντρεύτηκε ποτέ.
~~~~~~
Την περίοδο 1948-49 συμμετέχει στο «Πειραματικό Θέατρο» του Αλέξη Δαμιανού και από το 1952-54 παίζει με το θίασο του Αδαμ Λεμού. Συνεργάστηκε με τους μεγαλύτερους θιάσους: Καλλέργη – Σκούρα, Μυράτ, Νέζερ, Εθνικό Θέατρο, Λαμπέτη-Παππά-Χορν, Μίμη Φωτόπουλου, Βουγιουκλάκη- Παπαμιχαήλ, ΚΘΒΕ κ.α.
Το 1963 έπαιξε στη κωμωδία του Δημ. Ψαθά «Χαρτοπαίκτρα» τη Κυρά-Μαριγώ, με την Κατερίνα(Ανδρεάδη) στον ομώνυμο ρόλο. Ο ρόλος αυτό και διάφοροι άλλοι που ερμήνευσε μέσα στη δεκαετία του ΄60, διαμόρφωσαν την εξέλιξή της στο είδος της κωμωδίας. Η φυσιογνωμία της, η βροντώδης βραχνή φωνή της και η εσωτερική της πληθωρικότητα τη βοήθησαν ώστε να δημιουργήσει έναν αυστηρά προσωπικό κωμικό τύπο, που τον υποστήριξε με ιδιαίτερη επιτυχία.
Τη βροντώδη αυτή φωνή της τη «δανείστηκε», όταν ένα παιδάκι στο διάδρομο μιας πολυκατοικίας, της είπε με άγρια φωνή: «Σταμάτα, σε πυροβολώ!». Μόνο ως πρώτη ύλη βέβαια τη χρησιμοποίησε όπως το παιδάκι, μέχρι η φωνή της να γίνει ένα ολοκληρωμένο μουσικό όργανο. Με αυτή τη φωνή έμεινε αξέχαστη στο ραδιόφωνο ως θρυλική Κλημεντίνη στο «Ημερολόγιο ενός θυρωρού» και ως κυρία Κυριακή στην ομώνυμη παραγωγή του Κ. Π. Παναγιωτόπουλου.
Εκείνη όμως παρ’ όλη την επιτυχία της, ένιωθε διαφορετικά, όπως είχε εξομολογηθεί στην Αλίκη Γεωργούλη.
«Πολλές φορές μου είπε ότι παρασύρθηκε από μια επιτυχία που είχε όταν άρχισε να μιλάει κάπως έτσι, με αυτό το χαρακτηριστικό ύφος, γιατί δε μιλούσε έτσι η γυναίκα και έγινε ένας τύπος, και έχασα, μου λέει, όλο το μέλλον μου και όλα τα «νερά μου».
Πλούσια η παρουσία της και στον Ελληνικό κινηματογράφο. Η πρώτη της εμφάνιση είναι στην ταινία «Λύκαινα» της Μαρ. Χατζηνάκου-Πλυτά, το 1951 και θ’ ακολουθήσουν, το «Κυριακάτικο ξύπνημα» του Μ. Κακογιάννη, το «Συνοικία το όνειρο» του Αλ. Αλεξανδράκη κ.α.
«Στις ταινίες που έπαιζε η Σαπφώ Νοταρά ήταν για πολλά χρόνια ένας ετοιμοθάνατος γελωτοποιός»σημειώνει ο βραβευμένος ποιητής και φιλόλογος Ματθαίος Μουντές.
Το 1963 έπαιξε στη κωμωδία του Δημ. Ψαθά «Χαρτοπαίκτρα» τη Κυρά-Μαριγώ, με την Κατερίνα(Ανδρεάδη) στον ομώνυμο ρόλο. Ο ρόλος αυτό και διάφοροι άλλοι που ερμήνευσε μέσα στη δεκαετία του ΄60, διαμόρφωσαν την εξέλιξή της στο είδος της κωμωδίας. Η φυσιογνωμία της, η βροντώδης βραχνή φωνή της και η εσωτερική της πληθωρικότητα τη βοήθησαν ώστε να δημιουργήσει έναν αυστηρά προσωπικό κωμικό τύπο, που τον υποστήριξε με ιδιαίτερη επιτυχία.
Τη βροντώδη αυτή φωνή της τη «δανείστηκε», όταν ένα παιδάκι στο διάδρομο μιας πολυκατοικίας, της είπε με άγρια φωνή: «Σταμάτα, σε πυροβολώ!». Μόνο ως πρώτη ύλη βέβαια τη χρησιμοποίησε όπως το παιδάκι, μέχρι η φωνή της να γίνει ένα ολοκληρωμένο μουσικό όργανο. Με αυτή τη φωνή έμεινε αξέχαστη στο ραδιόφωνο ως θρυλική Κλημεντίνη στο «Ημερολόγιο ενός θυρωρού» και ως κυρία Κυριακή στην ομώνυμη παραγωγή του Κ. Π. Παναγιωτόπουλου.
Εκείνη όμως παρ’ όλη την επιτυχία της, ένιωθε διαφορετικά, όπως είχε εξομολογηθεί στην Αλίκη Γεωργούλη.
«Πολλές φορές μου είπε ότι παρασύρθηκε από μια επιτυχία που είχε όταν άρχισε να μιλάει κάπως έτσι, με αυτό το χαρακτηριστικό ύφος, γιατί δε μιλούσε έτσι η γυναίκα και έγινε ένας τύπος, και έχασα, μου λέει, όλο το μέλλον μου και όλα τα «νερά μου».
Πλούσια η παρουσία της και στον Ελληνικό κινηματογράφο. Η πρώτη της εμφάνιση είναι στην ταινία «Λύκαινα» της Μαρ. Χατζηνάκου-Πλυτά, το 1951 και θ’ ακολουθήσουν, το «Κυριακάτικο ξύπνημα» του Μ. Κακογιάννη, το «Συνοικία το όνειρο» του Αλ. Αλεξανδράκη κ.α.
«Στις ταινίες που έπαιζε η Σαπφώ Νοταρά ήταν για πολλά χρόνια ένας ετοιμοθάνατος γελωτοποιός»σημειώνει ο βραβευμένος ποιητής και φιλόλογος Ματθαίος Μουντές.
Και αυτό το καταλάβαινε και αντιδρούσε απότομα στον περίγυρό της, ακόμα και σε περιπτώσεις φιλικής προσέγγισης. Σιγά-σιγά αυτή η πεποίθηση έγινε δικαιολογία της ύπαρξής της.
Όπως λέει στο βιογραφικό του διήγημα «Τα σαντέ της Σαπφώς» ο Γιώργος Μανιώτης, ο μόνος πνευματικός άνθρωπος που την πλησίασε και έγραψε γι’ αυτήν, ήταν σα να έλεγε στον κόσμο «στην πραγματική ζωή δε θα υπάρχω. Θα υπάρχω μόνο, όσο διαρκεί η παράσταση».
Γράφει ο Νίκος Θωμόπουλος «…Έτσι φρόντισε να κρατήσει τον εαυτό της, αόρατο σχεδόν, μισοκρυμμένο πάντα στις πίσω σκιές των κτιρίων. Το άβατο της μοναξιάς της δεν το πάτησε ποτέ κανείς. Στη διάρκεια της ημέρας την έβλεπες συχνά να κάθεται μονάχη της στο τραπεζάκι κάποιου καφενείου, να μηρυκάζει τη θλίψη της, να ηλεκτρίζεται στη θέα των απόμαχων της ζωής και να καπνίζει τα κόκκινα τσιγάρα της.
Γράφει ο Νίκος Θωμόπουλος «…Έτσι φρόντισε να κρατήσει τον εαυτό της, αόρατο σχεδόν, μισοκρυμμένο πάντα στις πίσω σκιές των κτιρίων. Το άβατο της μοναξιάς της δεν το πάτησε ποτέ κανείς. Στη διάρκεια της ημέρας την έβλεπες συχνά να κάθεται μονάχη της στο τραπεζάκι κάποιου καφενείου, να μηρυκάζει τη θλίψη της, να ηλεκτρίζεται στη θέα των απόμαχων της ζωής και να καπνίζει τα κόκκινα τσιγάρα της.
Οι άνθρωποι του θεάματος δεν της φέρθηκαν καλά, δεν εκτίμησαν το ταλέντο της, δεν μπόρεσαν να διακρίνουν τον αρχαίο σπαραγμό της. Εκείνη την πρώτη μεταπολεμική περίοδο των αιωνίως ερωτευμένων νεαρών πλάι στις ακρογιαλιές και μέσα στα σπορ αυτοκίνητα, πίσω από τη βροντερή και βραχνή φωνή της υπηρέτριας και σπιτονοικοκυράς, που της έδιναν να παίζει στον κινηματογράφο υπήρχε ένα άτομο παρατημένο από τις ανθρώπινες φιλοδοξίες των ημερών. Με μια παράξενη ανθρωπιά και αγνότητα, που έκανε τους ρόλους της τόσο πιστευτούς., γιατί έδινε στις λέξεις ύλη, όταν φώναζε «μπουρλότο!».
Ο Γιάννης Τσαρούχης συνέλαβε το πραγματικό της ταλέντο και της δίνει το ρόλο της κορυφαίας του χορού αλλά και όλα τα χορικά στις «Τρωάδες» του Ευριπίδη που ανέβασε ο ίδιος στο θέατρο της οδού Καπλανών, το 1977. Τον ρόλο της Εκάβης ερμήνευε η Σμάρω Στεφανίδου
Διαβάζουμε στο βιβλίο της Αλίκης Γεωργούλη «Από τον Λένιν στον Βερσάτζε»:
«…Όλα τα δίναμε στην πρόβα. Όλα τα δώσαμε στην παράσταση, στο όμορφο θεατράκι της οδού Καπλανών που έφτιαξε. Είκοσι μέρες αλησμόνητες. Επιτυχία. Η Σαπφώ θαυμάσια. Νιάτα πλημμύριζαν τις κερκίδες. Νιάτα ορμούσαν στα καμαρίνια, αμέσως μετά το Ράλι Αντίκα. Τελείωνε η παράσταση και έτρεχαν η Σμάρω και η Σαπφώ, τα δυο ερείπια του έργου, να παραβγεί η μια την άλλη, σαν παιδούλες πάνω στο σανίδι ποια θα βγει πρώτη, να πάρει το ξέσπασμα από το χειροκρότημα. Έτσι είχε βαφτίσει το χαιρετισμό μας ο Τσαρούχης: «Γάλι-Αντίκα»
Ο Γιάννης Τσαρούχης συνέλαβε το πραγματικό της ταλέντο και της δίνει το ρόλο της κορυφαίας του χορού αλλά και όλα τα χορικά στις «Τρωάδες» του Ευριπίδη που ανέβασε ο ίδιος στο θέατρο της οδού Καπλανών, το 1977. Τον ρόλο της Εκάβης ερμήνευε η Σμάρω Στεφανίδου
Διαβάζουμε στο βιβλίο της Αλίκης Γεωργούλη «Από τον Λένιν στον Βερσάτζε»:
«…Όλα τα δίναμε στην πρόβα. Όλα τα δώσαμε στην παράσταση, στο όμορφο θεατράκι της οδού Καπλανών που έφτιαξε. Είκοσι μέρες αλησμόνητες. Επιτυχία. Η Σαπφώ θαυμάσια. Νιάτα πλημμύριζαν τις κερκίδες. Νιάτα ορμούσαν στα καμαρίνια, αμέσως μετά το Ράλι Αντίκα. Τελείωνε η παράσταση και έτρεχαν η Σμάρω και η Σαπφώ, τα δυο ερείπια του έργου, να παραβγεί η μια την άλλη, σαν παιδούλες πάνω στο σανίδι ποια θα βγει πρώτη, να πάρει το ξέσπασμα από το χειροκρότημα. Έτσι είχε βαφτίσει το χαιρετισμό μας ο Τσαρούχης: «Γάλι-Αντίκα»
.
Από τις σημαντικότερες στιγμές της καριέρας της ήταν η συμμετοχή της στη «Φιλουμένα Μαρτουράνο», με πρωταγωνίστρια την Έλλη Λαμπέτη.
Μεταξύ των ερμηνειών της περιλαμβάνεται ένα τραγούδι σε στίχους του Ζαν-Πωλ Σαρτρ και μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, με τίτλο "Στην Οδό του Μπλαμαντώ". Κύκνειο άσμα της αποτέλεσε η συνεργασία της με τον τελευταίο, στην "Πορνογραφία", το 1981.
Υπέφερε από σοβαρή αρθρίτιδα και σάκχαρο, λόγω των γλυκών που έτρωγε συχνά για να ξεγελά την πείνα της λόγω των πενιχρών εσόδων τηs. Κανένας πολιτιστικός ή κρατικός φορέας δε νοιάστηκε γι΄ αυτήν. Άλλωστε η πλειοψηφία των συναδέλφων της τη θεωρούσε απλά ένα κωμικό πρόσωπο.
Πέθανε εντελώς μόνη και αβοήθητη, σε διαμέρισμα που διέμενε επί της πλατείας Κουμουνδούρου, σημερινής πλατείας Ελευθερίας, στον αριθμό 22, το ενοίκιο του οποίου πλήρωνε κάποιος νέος επιχειρηματίας θαυμαστής της, που έμεινε όμως άγνωστος. Τη βρήκαν δύο ημέρες αργότερα μετά από αναζήτηση από παρακείμενο εστιατόριο που συνήθιζε να πηγαίνει. Η αστυνομία διέρρηξε την πόρτα και τη βρήκε νεκρή στις 11 Ιουνίου του 1985.
Κηδεύτηκε σε στενό κύκλο στο Νεκροταφείο του Ζωγράφου παρουσία της Αλίκης Γεωργούλη και της Ντίνας Κώνστα. Οι μόνοι της απόγονοι ήταν μία ανίψια.
Από τις σημαντικότερες στιγμές της καριέρας της ήταν η συμμετοχή της στη «Φιλουμένα Μαρτουράνο», με πρωταγωνίστρια την Έλλη Λαμπέτη.
Μεταξύ των ερμηνειών της περιλαμβάνεται ένα τραγούδι σε στίχους του Ζαν-Πωλ Σαρτρ και μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, με τίτλο "Στην Οδό του Μπλαμαντώ". Κύκνειο άσμα της αποτέλεσε η συνεργασία της με τον τελευταίο, στην "Πορνογραφία", το 1981.
Υπέφερε από σοβαρή αρθρίτιδα και σάκχαρο, λόγω των γλυκών που έτρωγε συχνά για να ξεγελά την πείνα της λόγω των πενιχρών εσόδων τηs. Κανένας πολιτιστικός ή κρατικός φορέας δε νοιάστηκε γι΄ αυτήν. Άλλωστε η πλειοψηφία των συναδέλφων της τη θεωρούσε απλά ένα κωμικό πρόσωπο.
Πέθανε εντελώς μόνη και αβοήθητη, σε διαμέρισμα που διέμενε επί της πλατείας Κουμουνδούρου, σημερινής πλατείας Ελευθερίας, στον αριθμό 22, το ενοίκιο του οποίου πλήρωνε κάποιος νέος επιχειρηματίας θαυμαστής της, που έμεινε όμως άγνωστος. Τη βρήκαν δύο ημέρες αργότερα μετά από αναζήτηση από παρακείμενο εστιατόριο που συνήθιζε να πηγαίνει. Η αστυνομία διέρρηξε την πόρτα και τη βρήκε νεκρή στις 11 Ιουνίου του 1985.
Κηδεύτηκε σε στενό κύκλο στο Νεκροταφείο του Ζωγράφου παρουσία της Αλίκης Γεωργούλη και της Ντίνας Κώνστα. Οι μόνοι της απόγονοι ήταν μία ανίψια.
~~~~~~~~~
«Δεν πας στο διάολο Γιάννη ;». Η απάντηση της Σαπφώς Νοταρά στον Γιάννη Τσαρούχη όταν της έκανε πρόταση γάμου! Μετά από πολλά χρόνια κατάλαβε ότι δεν ήταν φάρσα (βίντεο)
❣️
❣️
``````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````````
Η Σαπφώ Νοταρά, αν και χάρισε άφθονο γέλιο με τα καμώματα και την φωνή της στην μεγάλη οθόνη, στην ζωή της υπήρξε ιδιαίτερα μοναχική και εσωστρεφής. Ίσως για αυτό το λόγο και δεν έδωσε ποτέ στην ζωή της συνέντευξη, αφού ήθελε τα «πάντα» να τα κρατάει για τον εαυτό της. Όπως λένε πολλοί στη Μηχανή του Χρόνου, ο μεγάλος ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης στα νιάτα τους, της πρότεινε να κάνουν παιδί. Η αντίδραση της μεγάλης ηθοποιού ήταν μνημειώδης και μετά από πολλά χρόνια κατάλαβε το λάθος της. Δείτε αναλυτικά την ιστορία στο βίντεο που ακολουθεί. ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου